2012 rok był przełomowy w dążeniach Polski do aktywnego wykorzystania przestrzeni kosmicznej, ponieważ na orbicie okołoziemskiej znalazł się pierwszy polski studencki nanosatelita PW-Sat, zbudowany w kooperacji Politechniki Warszawskiej i Centrum Badań Kosmicznych PAN. W kolejnym roku wyniesiono na orbitę pierwszego polskiego nanosatelitę naukowego LEM, który wraz z bliźniaczym HEWELIUSZEM (2014) dołączył do międzynarodowej konstelacji satelitów astronomicznych BRITE. Do teraz na orbicie znalazło się kilkanaście innych rodzimych konstrukcji, opartych głównie o platformę CubeSat.

Polska bierze udział w programach ESA, które dotyczą m.in. obserwacji Ziemi, nawigacji satelitarnej, telekomunikacji i aplikacji, eksploracji kosmosu, systemu informacji o sytuacji w przestrzeni kosmicznej, rozwoju systemów transportu kosmicznego, a także w programie budowy instrumentów naukowych.

Wejście do ESA otworzyło polskim firmom i ośrodkom badawczym drogę do intensywnego rozwoju technologii kosmicznych i technik satelitarnych. W ostatnich latach polscy inżynierowie i naukowcy wzięli udział w realizacji wielu europejskich misji, m.in. CASSINI-HUYGENS, ROSSETTA, BEPICOLOMBO czy SOLAR ORBITER. Od 2024 roku w europejskich placówkach ESA rozpocznie swoje dwuletnie staże 30 polskich absolwentów szkół wyższych.

Polska Agencja Kosmiczna

W 2014 roku została powołana Polska Agencja Kosmiczna (POLSA), czyli organ wykonawczy polskiego rządu, podległy Ministerstwu Rozwoju i Technologii. Jej celem jest integracja środowiska administracji publicznej, nauki i biznesu. POLSA ściśle współpracuje z ESA, ale również na krajowym podwórku angażuje się w działania, które zwiększają wykorzystywanie danych satelitarnych przez administrację rządową i samorządową oraz rozpowszechnianie danych satelitarnych do szerokiego użytku. Organizuje też szkolenia dla administracji publicznej z wykorzystania danych satelitarnych.

Polski astronauta ESA

Polski naukowiec dr Sławosz Uznański 23 listopada 2022 r. dołączył do korpusu rezerwowego ESA. W naborze na astronautki i astronautów ESA pokonał ponad 22,5 tys. kandydatów.

Dzięki porozumieniom strony polskiej i ESA – z połowy tego roku – dot. zwiększenia polskiej składki do Agencji, możliwy będzie m.in. lot Polaka na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS). Naturalnym kandydatem do udziału w tej misji jest dr Uznański – obecnie Astronauta Projektowy ESA, który bierze udział w intensywnym treningu przygotowującym go do przyszłego lotu. Po powrocie z misji dr Uznański ma szansę wejść w skład podstawowego składu astronautów ESA i uczestniczyć w kolejnych misjach z udziałem człowieka.

300 polskich podmiotów współpracujących, w tym ponad 150, które bezpośrednio uczestniczą w projektach, kontrakty warto ponad 140 mln euro – te liczby najlepiej świadczą o efektach tej współpracy. Ale obecność Polski w ESA to nie tylko szanse dla firm, to także liczne programy edukacyjne, rozwój wysoko wyspecjalizowanych kadr oraz dostęp do infrastruktury naziemnej i kosmicznej.

Zacieśnianie współpracy

Historia współpracy Polski i Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) ma swój początek w 1994 roku. Wówczas nasz kraj i ESA podpisały umowę o współpracy w zakresie pokojowego wykorzystania przestrzeni kosmicznej. Współpraca ta zacieśniła się naturalnie dekadę później wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej (maj 2004 roku). W 2007 roku podpisaliśmy z ESA porozumienia o Europejskim Państwie Współpracującym (Plan for European Cooperating States – PECS).

Krokiem milowym było jednak wstąpienie Polski do ESA w 2012 roku. 19 listopada tego roku Polska stała się 20. państwem członkowskim Europejskiej Agencji Kosmicznej.

Korzyści z obecności w ESA

Dzięki współpracy z ESA polski sektor kosmiczny zaczął się rozwijać. Polscy przedsiębiorcy i naukowcy nawiązują kontakty z nowymi partnerami, pracują nad technologiami, otrzymują zarówno wsparcie finansowe, jak i dostęp do infrastruktury ESA. O efektach tej współpracy świadczy fakt, że przez pierwszych 10 lat tej współpracy opracowano w Polsce aż 100 technologii kosmicznych. Polski sektor korzysta z doświadczenia i wiedzy innych krajów, dzieli się własnymi doświadczeniami i osiągnięciami, a także uczestniczy w przełomowych projektach. Dzięki temu staliśmy się ważnym i rozpoznawalnym partnerem w europejskich programach kosmicznych.